Verdiende Raygun, de memorabele held die de Olympische Spelen veroverde, het om erbij te zijn?

In oktober 2023 kregen de leden van de World DanceSport Federation (WDSF) te horen dat breaken, de sport die ze al jaren op de Olympische Spelen wilden laten plaatsvinden, niet op de Olympische Spelen van 2028 in Los Angeles zou plaatsvinden.

Als reactie hierop deed de president van de organisatie, Shawn Tay, een grootse proclamatie. “Het verzekeren van het succes van breaking’s Olympische debuut in Parijs 2024 staat daarom voorop in de agenda van de WDSF”, zei hij. “Onze prestatie in Parijs zal de toekomst van de danssport binnen de Olympische Beweging bepalen.”

Toen de games begonnen, had breaking veel op zijn schouders. Maar niemand rekende op Raygun — de onlangs beruchte, 36-jarige, laatste Australische b-girl (zoals breakers worden genoemd) wiens prestatie op het Parijse podium waren onder meer bizarre vloerkronkels, ongemakkelijke freezes en ‘originele’ bewegingen zoals kangoeroesprongen.

Raygun, echte naam Rachael Gunn, werd direct een virale sensatie — een bekendheid die alleen maar omhoog schoot toen het publiek erachter kwam dat Gunn, die geen van haar Olympische gevechten won, daadwerkelijk een doctoraat in breakdance heeft. Ja, echt. Gunns optreden heeft niet alleen de twee echte breakgoudenmedaillewinnaars, de Japanner Yuasa Ami en de Canadees Phil Wizard (plus de 16-jarige Australische b-boy Jeff Dunne), overschaduwd, het is ontegenzeggelijk het bepalende moment geworden van de Parijse Spelen die gekenmerkt worden door controverse en absurditeit.

Maar naast de wijdverbreide spot met Gunn zelf, wordt er gespeculeerd dat Gunns aanwezigheid bij de Spelen een soort vergissing moet zijn geweest, zelfs corruptie. Dit kan toch niet het beste zijn wat Australië te bieden heeft? Hoe is Raygun bij de Olympische Spelen terechtgekomen, terwijl er bijvoorbeeld afgelopen weekend in Melbourne een paar b-girls deze moves bedienden?

Om deze vraag te beantwoorden, moeten we even de diepte in. Laten we er (sorry) meteen induiken.

Decennialang was de WDSF toegewijd aan ballroomdansen. De vereniging begon eind jaren ’90 met als doel een plek te veroveren op de Olympische Spelen voor ballroomdansen, voordat het rond 2017 een omslagpunt maakte in de richting van breaking. Een raadselachtig achtergrondverhaal, ja — maar het maakt de organisatie niet minder legitiem. Te Hiiritanga Wepiha, ook bekend als Rush, een van de juryleden in de finale van de vrouwenbreak voor het Oceanië-kampioenschap dat Gunn won, plaatste dinsdag een livestream van 90 minuten op Instagram als reactie op de controverse. Hij wees erop dat het WDSF-beoordelingssysteem, dat wordt gebruikt bij de Olympische Spelen en de breaking-kwalificaties, vereist dat juryleden veteranen zijn in de breaking-scene, zowel als deelnemers als als juryleden, en dat ze meerdere examens afleggen. “Je moet getraind zijn om jurylid te worden”, hield hij vol.

Dit was ook niet Gunns eerste rodeo. Vóór haar deelname aan de Olympische Spelen vertegenwoordigde ze Australië bij meerdere wereldkampioenschappen tussen 2021 en 2023. Ze was jurylid bij Red Bull’s vooraanstaande BC One breaking contest. Ze is een gevestigde lokale kampioen.

Toch circuleerde er na Gunns verschijning op de Olympische Spelen een petitie waarin, zonder bron, werd beweerd dat Gunn en haar man, die coach Samuel Free had gebroken, het hele WDSF-systeem hadden gemanipuleerd om een ​​plek op de Olympische Spelen te bemachtigen. De petitie beweerde ten onrechte dat Gunn zichzelf had beoordeeld op de kwalificatiewedstrijd voor het Oceanië-kampioenschap, ondanks dat de lijst met juryleden voor het evenement direct beschikbaar was op de website van de WDSF.

Andere geruchten verder zogenaamdwederom zonder enige bronvermelding, dat Gunn en haar man de meesterbreinen waren achter de Australian Breaking Association, beter bekend als AUSBreaking — nog een bewering die gemakkelijk te ontkrachten is. Een woordvoerder van AUSBreaking bevestigde verder aan Vox in een e-mail dat Gunn en haar man de organisatie niet hebben opgericht. Gunn lijkt niet direct verantwoordelijk te zijn voor het beheer of de financiering van een breaking-groep, wat waarschijnlijk ook de bewering in de petitie ontkracht dat ze reisfinanciering weigerde aan een gemarginaliseerde dansgroep uit het Noordelijk Territorium van Australië.

De onderliggende boodschap van deze kritiek — dat Gunn profiteerde van haar blankheid — is terecht. Gunn volgde haar opleiding aan een van de meest elitaire middelbare scholen van Sydney; ze had de kans om een ​​PhD te halen in een obscuur vakgebied en de rijkdom om optredens te financieren bij internationale breaking competitions. Haar blanke privilege in een dansscene vol culturele toe-eigening maakt haar een makkelijk doelwit voor kritiek. Tegelijkertijd hebben sommigen geprobeerd te betogen dat ze precies het tegenovergestelde vertegenwoordigt — een “diversiteitsaanwerving” en een Australische “wakkerheid” is fout gegaan. “Mensen zijn erop gesprongen en hebben haar gebruikt als de nieuwe zondebok om hun zaak te bevorderen,” merkte Wepiha op in zijn livestream.

“We hadden nooit gedacht dat dit zou gebeuren,” vertelde hij me. “Ze wordt door heel veel mensen afgebroken.”

Terwijl de rest van de wereld Gunn flink te grazen heeft genomen na haar verschijning in Parijs, lijkt de echte breaking news-community zich achter haar te hebben geschaard.

“Dit is wat er gebeurt als mensen buiten onze dans de narratief willen controleren, maar absoluut geen technische kennis hebben van onze dans, met name in een Oceanische context,” vertelde Dujon Cullingford, een ervaren Nieuw-Zeelandse breker die de Oceanische kwalificaties bijwoonde, mij. Cullingford schreef een Facebook-bericht waarin hij betoogde tegen het idee dat Gunn baat had bij welke factor dan ook, behalve een kleine talentenpool.

Hij benadrukte dat de breakgemeenschap van Oceanië klein is; een van Gunns eigen artikelen schatte het aantal Australische breakers op ongeveer 400 in totaal, en Wepiha beweerde dat de WDSF “mensen uit hun pensioen moest halen om het aantal” deelnemers te compenseren. Een van de belangrijkste kritiekpunten die wordt geuit, betreft de publieke perceptie dat de WDSF hun evenementen niet onder “echte” breakscenes promootte, maar eerder onder elitaire gemeenschappen zoals universiteiten. Maar zowel Cullingford als Wepiha verwierpen dit idee. “Het is heel gemakkelijk om te weten of er een jam is, omdat de scene klein is,” zei Wepiha.

“Hier voelen we, net als in andere landen, de druk op de kosten van levensonderhoud, en de breaking scene is klein, dus er zijn niet veel mensen die tijd hebben om les te geven, ploegen te leiden en de gemeenschap op dezelfde manier te mobiliseren”, aldus Cullingford.

Hij merkte op dat, wat de kleine talentenpoel nog verder verkleinde, veel breakers ervoor kozen om niet mee te doen aan de kwalificaties voor de Olympische Spelen omdat ze niet het geld wilden uitgeven dat nodig was om naar de wedstrijd in Sydney afgelopen november te reizen. Bovendien hadden veel breakers gewoon geen interesse om mee te doen, omdat ze het gevoel hadden dat de pogingen van de gevestigde orde om breaking in de rigide organisatiestructuur van de Spelen te strikken, haaks stonden op de streetdancecultuur. Volgens Wepiha vonden veel dansers dat informele jams expressiever waren met minder strenge jurering — het soort breaking dat ze willen doen, in tegenstelling tot gevechten op Olympisch niveau.

En toen was er Raygun.

“Ze schitterde als iedereen”, zei Wepiha in zijn livestream over Gunns Oceanië-kwalificatie. “Ze won eerlijk en vierkant.” Hij wees erop dat van de 10 juryleden op het evenement er maar één blank was en geen enkele Australisch – een feit dat AUSBreaking ook aan Vox bevestigde. “Ze won door meerderheidsbeslissing, ze vocht als iedereen … het is niet zo diepgaand.”

Oordeel zelf maar: in de Oceania Championships die Raygun won en waarmee ze haar plek op de Olympische Spelen veilig stelde, scoorde ze 51 punten in totaal tegenover 50 punten van haar tegenstander Holy Molly (Molly Chapman). De beslissende laatste punten kwamen in dit gevecht toen de twee het tegen elkaar opnamen, waarbij Raygun twee van de drie rondes won.

Sinds Gunn een virale sensatie werd, hebben veel mensen deze battle gevolgd en beweerd dat Molly de duidelijke winnaar was, maar zo eenvoudig is het niet. Ten eerste hadden deze juryleden hun algehele prestaties gedurende de competitie gezien. Als Molly moves uit eerdere battles zou recyclen terwijl Raygun de dingen uniek zou houden, zouden de juryleden Raygun waarschijnlijk hebben bevoordeeld. Andere factoren om in gedachten te houden zijn onder andere wie meer op de beat was, welke danser meer tijd besteedde aan vloerbewegingen in tegenstelling tot de overgangsdansbewegingen die toprock worden genoemd, wiens bewegingen sterker en vloeiender waren, wiens bewegingen scherper en preciezer waren en wiens overgangen interessanter waren.

Hiervoor deden Chapman en Gunn allebei mee aan de wereldkampioenschappen in België in september 2023. Hoewel geen van beiden zich toen kwalificeerde, eindigde Gunn op de 64e plaats van de 80 deelnemers – maar liefst 15 plaatsen voor Chapman, die als een na laatste eindigde.

Dit alles betekent dat het, ondanks het virale verhaal dat aan haar kleeft, niet zo eenvoudig is als Gunns deelname aan de Olympische Spelen af ​​te doen als een hilarische toevalstreffer of een teken van bevoorrechte corruptie. Volgens Gunn wilde ze juist een bewegingsstijl naar de Spelen in Parijs brengen die minder draaide om het voldoen aan verwachtingen en meer om het maken van een onuitwisbare impact.

“Ik wilde hierheen komen en iets nieuws, anders en creatiefs doen. Dat is mijn kracht, mijn creativiteit”, vertelde Gunn aan ESPN.

“Ik zou deze meiden nooit kunnen verslaan in wat ze het beste kunnen, de dynamiek en de power moves, dus ik wilde anders bewegen, artistiek en creatief zijn, want hoeveel kansen krijg je … in je leven om dat te doen.”

Gunn reflecteert al een tijdje op haar stijl. In een van haar academische artikelen over breaking betoogt ze: “Gendernormen articuleren en beperken mijn lichamelijke potentieel.” Gunn heeft ook geschreven over wat zij ziet als de “normatieve constructie” van mannelijkheid in de dans.

Met andere woorden, de vreemdheid van Gunns dans… zou wel eens het hele punt kunnen zijn. Bovendien is het op informelere breaking venues niet eens zo vreemd. “Wat Raygun op de Olympische Spelen liet zien, is dat breaking een spectrum is,” zei Wepiha in zijn livestream. Hij betoogde dat haar stijl die meer informele, zelfexpressieve kant van streetdance vertegenwoordigt. “Ze ging daarheen en deed wat velen van jullie die klagen nooit zouden kunnen doen. Ze was haar authentieke zelf.”

U vraagt ​​zich misschien af: Maar moeten we Olympiërs niet aan een hogere standaard van excellentie houden? Zelfs als die excellentie is gesmeed uit een masculiene constructie van atletisch vermogen en dans?

Nou… doen we dat? Er zijn alle aanwijzingen dat Gunn momenteel de beroemdste b-girl ter wereld is, en terwijl de meeste mensen om haar lachen, niet met haar, ergens in de wijde uitgestrekte wereld van breaking, voelen andere b-girls zich misschien geïnspireerd in plaats van beschaamd en vernederd.

Gunn deed het tenslotte niet slecht, zelfs voor de Olympische normen. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de score van de juryleden van haar gevecht met de Amerikaanse breaker Logistx, zie je dat ze weliswaar nul rondes binnenhaalde, maar dat een handvol juryleden haar in sommige subcategorieën, meestal originaliteit, beter vond dan Logistx. Ondertussen won Logistx de meeste categorieën, maar ze won meestal maar met een paar procentpunten.

Met andere woorden, Gunn heeft zich tijdens de Olympische Spelen staande gehouden ondanks de enorme druk die ze maar eens in haar leven tegenkwam. En dat terwijl ze haar eigen, unieke stijl uitprobeerde.

Was het geweldig? Nee. Was het slecht? Blijkbaar niet zo slecht als we dachten.

De dubbelzinnigheid laat ons achter met een puinhoop; veel (maar zeker niet alle) mensen die kritiek leveren op Gunn zijn mensen die twee weken geleden nog nauwelijks wisten wat breaking was, terwijl veel van de mensen die haar verdedigen, breaking veteranen zijn. Daartussenin zitten de mensen die alleen maar memes willen maken. De situatie maakt dat sommige Australische breakers zich zorgen maken dat de terugslag sponsors en steun zal wegjagen — wat, vertelde Wepiha me, al een zorg was gezien het gebrek aan overheidsfinanciering voor breaking als kunstvorm.

Wat Gunn betreft, “Bovenal is ze een mens,” zei Wepiha. “We hopen vooral dat het goed met haar gaat.”

Maar als we één ding weten over breken, is het wel dat er veel meer voor nodig is dan alleen maar belachelijk maken om het te breken.